«فَجْر»، در اصل به معنی شکافتن وسیع است، و از آنجا که نور صبح، تاریکی شب را می‌شکافد، از آن تعبیر به «فجر» شده است. 

بعضی «فجر» را در این آیه، به معنی مطلق آن یعنی «سپیده صبح» تفسیر کرده‌اند که مسلماً یکی از نشانه‌های عظمت خداوند است، نقطه عطفی است در زندگی انسان‌ها و تمام موجودات زمینی، و آغاز حاکمیت نور و پایان گرفتن ظلمت است، آغاز جنبش و حرکت موجودات زنده، و پایان یافتن خواب و سکوت است، و بخاطر این حیات، خداوند به آن سوگند یاد کرده.

بنابراین، درخشیدن اسلام و نور پاک محمّدی (ص) در تاریکی عصر جاهلیت یکی از مصادیق فجر است و همچنین درخشیدن سپیده صبح قیام مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف به هنگام فرو رفتن جهان در تاریکی و ظلمت ظلم و ستم، مصداق دیگری از آن محسوب می‌شود.

قیام عاشورای حسینی در آن دشت خونین «کربلا»، شکافتن پرده‌های تاریک ظلم «بنی‌امیه»، و نشان دادن چهره واقعی آن دیوصفتان ، مصداق دیگر فجر بود.

همچنین، تمام انقلاب‌های راستینی که بر ضد کفر، جهل، ظلم و ستم در تاریخ گذشته و امروز انجام می‌گیرد و حتی نخستین جرقه‌های بیداری که در دل‌های تاریک گنهکاران ظاهر می‌شود و آن‌ها را به توبه دعوت می‌کند، «فجر» است.

براین اساس می‌توان گفت که یکی از بارزترین مصادیق فجر در عصر حاضر، انقلاب اسلامی ایران است. پاسداشت این دهه مبارک، در واقع شکرِ نعمتِ بزرگترین معجزه الهی است.

دهه انقلاب از ترشحات اسلام است

رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی فرمودند: دهه انقلاب از ترشحات اسلام است و آئینه‌ای است که خورشید اسلام در او درخشید و این دهه باید با عظمت هرچه تمامتر برگزارشود. این مراسم را با هیجان‌های عاطفی صحیح باید با طراوت و تازه کرد.

در مذهب ما، احساسات، گریه و شادی،  حب و بغض و عشق و نفرت جایگاه والایی دارد. از این رو جشن‌های دهه فجر می‌بایستی همچون مراسم و اعیاد مذهبی گرامی داشته شود و مردمی باشد.

آنچه که برای ما لازم است، این است که آحاد مردم، مسئولین، غیر مسئولین، بخصوص جوان‌ها، بخصوص کسانی که سخن و حرفشان تاثیر دارد، احساس مسئولیت حضور در صحنه را از دست ندهند. هیچ کس نگوید من تکلیفی ندارم، من مسئولیتی ندارم؛ همه مسئولند.